Najważniejsze informacje:
1/ Najstarszy park krajobrazowy w Polsce (utworzony w 1976 roku).
2/ Jego granice wyznaczają dwie rzeki: spokojna Szeszupa i wartka Czarna Hańcza (dorzecze Niemna).
3/ Zajmuje obszar 4 gmin: Jeleniewo, Wiżajny, Przerośl i Rutka Tartak.
4/ Na jego terenie znajduje się 26 jezior, w tym najgłębsze w Polsce jezioro Hańcza.
W ramach Suwalskiego Parku Krajobrazowego na szczególną uwagę zasługują:
1/ punkty widokowe:
Góra Cisowa – najwyższe wzniesienie na Suwalszczyźnie (256 m n.p.m.) przy szosie miedzy miejscowościami Jeleniewo – Rutka Tartak, zwana suwalską Fudżijamą ze względu na kształt przypominający krater wulkanu i podobieństwo do świętej japońskiej góry. Doskonały punkt widokowy na Suwalski Park Krajobrazowy.
Smolniki – przepiękne plenery, które zagrały w filmie Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz” (dziś punkt widokowy „U Pana Tadeusza”); ze skarpy na pierwszym planie rozciąga się widok na jeziora: Kojle, Perty i Purwin z malowniczymi półwyspami i zatokami, na drugim planie wzniesienia z widoczną w oddali Górą Cisową.
Turtul – punkt widokowy, z którego widać dolinę Czarnej Hańczy, i jej rozlewisko utworzone przez tamę. Żyje tu unikalna słodkowodna gąbka – stworzenie występujące jedynie w bardzo czystych wodach.
U podnóża wzniesienia znajdują się doczesne szczątki młyna z XVIII wieku. W pobliskiej dolinie początek swojego biegu bierze rzeka Szeszupa.
2/ miejsca historyczne i miejsca kultu:
Góra Zamkowa – wzniesienie o wysokości 228,1 m n.p.m. otoczone wodami jezior: Szurpiły, Kluczysko i Jaglówek. Znajdują się tu ślady grodu z czasów, kiedy na terenach tych żyli Jaćwingowie (okres: IX – XIII wiek). Położenie grodu było znakomite pod względem możliwości jego obrony.
rekonstrukcja grodziska na Górze Zamkowej; źródło: http://www.spk.org.pl
Poza kwestiami bytowymi i obronnymi miejsce to pełniło ważną rolę obrzędową. Na wzniesieniach sąsiadujących z Górą Zamkową: odkryto ślady cmentarzyska (Góra Cmentarna) oraz miejsce kultu (Góra Kościelna).
Kulturze Jaćwieskiej zostanie poświęcony odrębny felieton.
Wodziłki – miejscowość założona w 1788 roku przez uciekających przed carskimi represjami starowierców. Starowiercy (inaczej - staroobrzędowcy) – to ortodoksyjny nurt prawosławia, który odrzucił zmiany powstałe na skutek reformy mającej na celu dostosowanie obrządku rosyjskiego kościoła prawosławnego do greckiego (lata: 1652 – 1656). W Wodziłkach znajduje się najstarsza na Suwalszczyźnie świątynia starowierców (molenna), czynna do dnia dzisiejszego.
Poza tym we wsi położonej pośród łąk i pól pozostało już niewiele zabudowań. Należą do nich m in. czynne do dzisiejszego dnia ruskie banie (łaźnie).
Udziejek – gościniec Drumlin – odtworzona zagroda wiejska z XIX wieku, w skład której wchodzą: drewniana karczma z dachem krytym trzciną oraz drewniane podcieniowe chałupy z dwuspadowym dachem.
Urokliwie położone cmentarzyki:
- ewangelickie (Szeszupka - zjazd z szosy na Jeleniewo, kierunek Wodziłki oraz w pobliżu Udziejka przy drodze do Wodziłek),
- staroobrzędowców (w Wodziłkach).
3/ miejsca przyrodnicze:
Jezioro Hańcza – głębokość 108,5 m, przez które przepływa rzeka Czarna Hańcza. Wody jeziora są bardzo czyste, przejrzystość dochodzi do 12 m. Od 1963 r. akwen i skarpa Hańczy jest rezerwatem krajobrazowo-wodnym.
Nad brzegiem jeziora od strony wsi Mierkinie znajdują się pozostałości XVIII-wiecznego dworu – Stara Hańcza. Z dworu, który przeżył wojny napoleońskie i dwie wojny światowe, a żywota dokonał w płomieniach słusznego ustroju (do dziś w niewyjaśnionych okolicznościach), pozostało dziś niewiele. Zachowała się podmurówka i zasypane piwnice. Schody, prowadzące onegdaj na ganek, dziś stanowią wejście na drogę do jeziora. Na szczęście otaczająca dwór przyroda miała więcej szczęścia.
Park dworski z przepiękną aleją lipową i zabytkowym jesionem został wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie.
Głazowisko Bachanowo – geologiczno-krajobrazowy rezerwat przyrody o pow. ok. 1 ha położony w dolinie rzeki Czarna Hańcza; skupisko ok 10 tys. głazów narzutowych pozostawionych przez lodowiec skandynawski. Obwód największych głazów dochodzi do 8 m.
Głazy rozlokowane na urozmaiconym terenie: na łąkach, w lesie oraz na brzegu rzeki, która na tym etapie biegu przypomina górski potok.
Jeziora: Jaczno, Czarne i Białe (okolice Smolnik)
Artykuły powiązane: